Fot. Fotolia
Z pewnością zdarzyło Ci się widzieć na etykiecie produktu spożywczego sformułowania takie jak „bez dodatku cukrów”, „źródło białka” czy „magnez pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego”. Są to tzw. oświadczenia zdrowotne i żywieniowe, które producent może umieszczać na artykułach spożywczych, jeśli spełniają one konkretne wymagania.
Oświadczenia zdrowotne
Oświadczenie zdrowotne to każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że istnieje związek pomiędzy daną żywnością lub jednym z jej składników, a zdrowiem. Musi być ono poparte dowodami naukowymi i zrozumiałe dla konsumenta.
Oświadczenia zdrowotne dzieli się na funkcjonalne (inne niż dotyczące zmniejszenia ryzyka choroby), dotyczące zmniejszenia ryzyka choroby oraz dotyczące zdrowia i rozwoju dzieci.
Oświadczenia funkcjonalne powołują się na rolę danej żywności (lub jej składnika) we wzroście, rozwoju lub funkcjonowaniu organizmu. Przykład: Błonnik żytni pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu jelit.
Oświadczenia dotyczące zmniejszenia ryzyka chorób sugerują, że spożycie danej żywności (lub jej składnika) może zmniejszać ryzyko danej jednostki chorobowej. W przypadku tych oświadczeń producent powinien dodatkowo zamieścić stwierdzenie, że istnieje wiele czynników ryzyka choroby, której dotyczy oświadczenie, i że zmiana jednego z tych czynników może wywierać korzystny wpływ lub go nie wywierać. Przykład: Beta-glukany pomagają w utrzymaniu prawidłowego poziomu cholesterolu we krwi.
Oświadczenia dotyczące zdrowia i rozwoju dzieci powołują się na związek spożycia danej żywności (lub jej składnika) a zdrowiem i rozwojem dzieci. Taki oświadczenie musi być potwierdzone badaniami przeprowadzonymi konkretnie w grupie dzieci. Przykład: Jod przyczynia się do prawidłowego wzrostu dzieci.
Oświadczenia żywieniowe
Oświadczenie żywieniowe to każde oświadczenie, które stwierdza, sugeruje lub daje do zrozumienia, że dana żywność ma szczególne właściwości odżywcze ze względu na:
- energię (wartość kaloryczną), której dostarcza, dostarcza w zmniejszonej lub zwiększonej ilości lub nie dostarcza (np. nie ma wartości energetycznej, niska wartość energetyczna)
- substancje odżywcze lub inne substancje, które zawiera, zawiera w zmniejszone lub zwiększonej ilości lub nie zawiera (np. nie zawiera tłuszczu, bez dodatku cukrów).
Producent żywności może stosować tylko te oświadczenia, które znajdują się w załączniku do Rozporządzenia (WE) 1924/2006. Produkt musi spełniać określone warunki, aby móc zastosować oświadczenie żywieniowe przy jego znakowaniu. Przykład: zastosowanie oświadczenia żywieniowego „nie zawiera tłuszczu” wymaga, aby dany produkt zawierał nie więcej niż 0,5 g tłuszczu na 100 g lub 100 ml produktu.
Jakie wymagania musza spełniać oświadczenia zdrowotne i żywieniowe?
Zarówno oświadczenia zdrowotne, jak i żywieniowe nie mogą:
- wprowadzać konsumenta w błąd;
- być nieprawdziwe;
- budzić wątpliwości odnośnie bezpieczeństwa innych produktów spożywczych;
- zachęcać do nadmiernego spożycia;
- sugerować, że zbilansowana dieta nie może zapewnić odpowiednich ilości składników odżywczych (białek, tłuszczów, węglowodanów, witamin i minerałów);
- wzbudzać u konsumentów lęku spowodowanego zmianami fizjologicznymi zachodzącymi w organizmie przy pomocy obrazów, grafik i symbolów.
Oświadczenia żywieniowe i zdrowotne muszą być ponadto potwierdzone powszechnie uznanymi badaniami naukowymi, a składnik żywności (którego dotyczy oświadczenie) musi znajdować się w produkcie w takiej ilości, która wykazuje działanie zgodne z oświadczeniem. Ponadto składnik ten musi występować w formie przyswajalnej przez organizm, a spożywanie typowej ilości tego produktu musi dostarczać odpowiednią ilość składnika czynnego.
Rygorystyczne wymagania odnośnie umieszczania poszczególnych oświadczeń zdrowotnych i żywieniowych mają na celu ochronę konsumenta. Oświadczenia mogą być pomocne przy wyborze produktów spożywczych, które mają wspierać zdrowie i dobre samopoczucie.