Fot. Fotolia
Kuchnia bez soli – brzmi „niesmacznie”? Wielu Polaków nie wyobraża sobie gotowania bez tej jednej z najpopularniejszych przypraw na świecie. Trudno się temu dziwić, gdyż sól w kuchni polskiej stosowana jest od wieków. Niestety dane dotyczące jej spożycia od wielu lat są alarmujące. Polacy rokrocznie przekraczają zalecane normy na sól dwu-, trzykrotnie!
Zapotrzebowanie i źródła soli
Sól kuchenna to mieszanina sodu i chloru (NaCl). Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego oraz Światowa Organizacja Zdrowia zalecają, aby spożycie soli ograniczyć do 5 g dziennie (2000 mg sodu), co odpowiada 1 płaskiej łyżeczce od herbaty (1 g sodu = 2,5 g soli). Nie oznacza to jednak, że można każdego dnia tę łyżeczkę soli bezpiecznie dodawać do przygotowywanych potraw.
Sól, w dużych ilościach, zawarta jest w produktach powszechnie spożywanych, takich jak wędliny, pieczywo czy sery oraz produktach przetworzonych, tj. słonych przekąskach, bulionach i kostkach rosołowych, zupach i sosach w proszku, czy daniach instant. Zawartość soli w produktach przetworzonych jest wielokrotnie wyższa niż w naturalnych (np. warzywach, owocach, kaszach). Większość (ok. 75%) spożywanej przez Polaków soli pochodzi właśnie z gotowych produktów spożywczych.
Skutki zbyt dużego spożycia soli
Nadmierne spożycie soli kuchennej może przyspieszać rozwój nadciśnienia tętniczego oraz innych chorób układu krążenia, sprzyja powstawaniu kamieni nerkowych oraz nowotworów żołądka. Dodatkowo wpływa na zwiększone wydalanie wapnia z moczem, co przyczynia się do rozwojowi osteoporozy.
Czym zastąpić sól?
Ograniczenie soli nie musi oznaczać spożywania niesmacznych i mdłych potraw. Zastąpić można ją naturalnymi przyprawami i ziołami (np. czosnkiem, natką pietruszki, bazylią, oregano, tymiankiem, koperkiem, kminkiem, kolendrą itd.). Lekko słonawy posmak posiada estragon, zaś mieszanka rozmarynu z bazylią dobrze zastępuje sól. Przyprawą, która imituje smak przyprawy typu maggi jest lubczyk. Jako zastępnik soli sprawdzić może się również tymianek ze względu na swój intensywny smak i aromat.
Warto wypróbować też dodatek soku z cytryny lub octu, który zakwasi potrawę i sprawi, że sól nie będzie już niezbędna. W sklepach dostępne są również sole o obniżonej zawartości sodu, tzw. sole niskosodowe (część chlorku sodu zastępuje się w nich chlorkiem potasu, która ma działanie obniżające ciśnienie krwi).
Domowa mieszanka ziół zastępująca sól
Naturalną przyprawę zastępującą sól można przygotować samodzielnie w domu. Taka mieszanka przyda się do przyprawiania potraw mięsnych, rybnych oraz zup.
Składniki:
- 3-4 łyżeczki suszonej, mielonej cebuli,
- po 2 łyżeczki: czosnku w proszku, majeranku i natki pietruszki,
- po 1 łyżeczce: czarnego pieprzu, bazylii, tymianku, słodkiej papryki,
- po ½ łyżeczki: ostrej papryki, mielonej kolendry, lubczyku, oregano, mielonej gorczycy,
- po ¼ łyżeczki: mielonego kminku, kurkumy, chilli, estragonu.
Taką przyprawę należy przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, w suchym i zaciemnionym miejscu.
Gomasio, czyli sól sezamowa
Fantastyczną przyprawę zastępującą sól można przygotować przy wykorzystaniu sezamu. Do jej przygotowania potrzebne będą: 2 łyżeczki soli (najlepiej morskiej lub kamiennej) i 20 łyżeczek sezamu. Na rozgrzaną i suchą patelnię należy wrzucić sól, chwilę prażyć i dodać sezam. Mieszając, należy zrumienić sezam, jednocześnie uważając, aby się nie przypalił. Następnie wystudzić i rozetrzeć za pomocą moździerza lub zmiksować blenderem. Sezam można w takiej mieszance zastąpić również siemieniem lnianym, kminkiem lub czarnuszką. Gotową przyprawę należy przechowywać w szczelnie zamkniętym pojemniku, w suchym i zaciemnionym miejscu oraz spożyć w ciągu 1-2 tygodni.
Kuchnia bez soli nie musi być nudna. Wystarczy odrobina kreatywności oraz naturalnych przypraw, aby wyczarować pyszne i aromatyczne potrawy bez jej dodatku.